Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới có khoảng 500 triệu trẻ em bị thiếu dinh dưỡng ở các nước đang phát triển gây nên 10 triệu ca tử vong mỗi năm. Và bệnh suy dinh dưỡng góp phần vào 55% tỉ lệ tử vong của trẻ em toàn cầu. Ở Việt Nam, theo điều tra về tình hình suy dinh dưỡng ở trẻ em các tỉnh phía Nam của Bộ môn Nhi – Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh năm 1998, phân loại dựa vào cân nặng và chiều cao cho thấy: 24% tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 6 tháng, 47% ở trẻ dưới 5 tuổi và 70% ở trẻ dưới 15 tuổi. Có rất nhiều nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở các mức độ từ nhẹ đến nặng, dưới đây là một số nguyên nhân và giải pháp cho bé suy dinh dưỡng.
Nguyên nhân dẫn tới suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Trong đường ruột có tới 85% là vi khuẩn có lợi và 15% là vi khuẩn có hại, chúng lập nên một hệ cân bằng vi sinh đường ruột. Hệ cân bằng này giúp kích thích miễn dịch, nâng cao đề kháng, bảo vệ hệ tiêu hóa của trẻ trước mọi tác nhân gây bệnh. Ngoài ra nó còn có tác dụng giúp tăng cường khả năng tiêu hóa của trẻ, giúp trẻ hấp thu dễ dàng hơn. Nhưng vì một nguyên nhân nào đó (ví dụ như: Sử dụng kháng sinh lâu ngày, ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn, trẻ mắc phải nhiễm khuẩn đường tiêu hóa…) làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây giảm hấp thu, khiến trẻ dễ gặp phải tình trạng suy dinh dưỡng. Điều này gây ảnh hưởng tới quá trình phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ nhỏ.
Thiếu Enzyme tiêu hóa: Enzyme đóng vai trò quan trọng đối với quá trình tiêu hóa, giúp chuyển hóa thức ăn thành các chất dinh dưỡng để cơ thể hấp thu. Vì vậy sẽ gây ra tình trạng trẻ ăn nhiều mà không thấy tăng cân và thậm chí là suy dinh dưỡng.
Bé mắc các bệnh lý của ống tiêu hóa: Các bệnh lý như viêm ruột, viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích ruột… làm trẻ em chán ăn, giảm khả năng hấp thu của trẻ gây suy dinh dưỡng ở trẻ.
Sử dụng thuốc không đúng cách: Do hệ miễn dịch còn non yếu nên trẻ rất hay gặp các tình trạng về viêm nhiễm đường hô hấp, tiêu hóa… Khi trẻ bị bệnh, mẹ thường tự ý sử dụng kháng sinh để điều trị cho con. Nhưng đáng tiếc thay, kháng sinh không chỉ có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn có hại mà nó còn tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi làm ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột của trẻ, gây tình trạng kém hấp thu, suy dinh dưỡng. Một lời khuyên cho các mẹ là khi con gặp các vấn đề viêm nhiễm, nên đưa trẻ đến bác sĩ để có những cách giải quyết hợp lý. Khi sử dụng kháng sinh cho trẻ mẹ nên sử dụng kèm men vi sinh để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
Giai đoạn bào thai: Trong giai đoạn mang thai người mẹ không ăn uống đầy đủ, khiến trẻ thiếu dinh dưỡng cần thiết nên có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng từ trong bào thai. Đây cũng là một nguyên nhân khiến trẻ sinh non không đủ tháng kèm theo là tình trạng sinh non khi bé chưa đủ tháng.
Giai đoạn cho con bú: Khi con được sinh ra, mẹ bị mất sữa, hoặc vì một lý do nào đó phải nuôi con hoàn toàn bằng sữa công thức, hoặc cho con cai sữa quá sớm… sẽ là nguyên nhân gây ra tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Ngoài ra nó còn làm giảm khả năng miễn dịch ở trẻ nhỏ do không nhận đủ nguồn dinh dưỡng và các kháng thể từ nguồn sữa mẹ dẫn đến trẻ gầy, yếu ớt, chậm phát triển hơn những đứa trẻ cùng độ tuổi.
Giai đoạn trẻ ăn dặm: Theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, thời điểm cho con ăn dặm phù hợp nhất là từ 6 tháng tuổi. Sai lầm của các mẹ là cho con ăn quá sớm hoặc quá muộn. Nếu cho trẻ ăn quá sớm, hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện sẽ khiến trẻ khó hấp thu thức ăn, khó tiêu, gầy yếu. Còn khi cho trẻ ăn dặm quá muộn sẽ làm trẻ tăng trưởng chậm do thiếu năng lượng, thiếu máu, thiếu sắt vô tình gây suy dinh dưỡng ở trẻ.
Khi con lớn hơn một chút: Chế độ ăn có vai trò quan trọng đối với hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ. Khi trẻ đầy đủ các dưỡng chất trẻ sẽ phát triển toàn diện về cả thể chất và tinh thần, một chế độ ăn đầy đủ bao gồm đủ 4 nhóm: Glucid, protid, lipid, vitamin và chất khoáng giúp trẻ ăn ngon, hấp thu dinh dưỡng tốt giúp tránh được tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên hiện nay có rất nhiều mẹ không chú ý đến điều này, các món mà con ăn hàng ngày thường sẽ là những món khoái khẩu của con và ăn trong một thời gian dài, điều này ảnh hưởng không tốt đối sự phát triển toàn diện của trẻ. Ngoài ra, mẹ nên chú ý khi chế biến thức ăn cho con, nguyên liệu nên là đồ tươi sống, hạn chế đồ ướp lạnh, giã đông vì điều này không chỉ giảm giá trị phần trăm dinh dưỡng mà còn giảm mùi vị khiến trẻ không muốn ăn.
Các giải pháp điều trị suy dinh dưỡng
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và kéo dài ít nhất hai năm. Chỉ cân nhắc cho trẻ sử dụng sữa công thức khi tình trạng không đủ sữa mẹ không giải quyết nhanh chóng được;
- Hướng dẫn các bà mẹ cho trẻ bú đúng cách;
- Ăn thức ăn phong phú các loại, thường xuyên thay đổi món ăn, kích thích ngon miệng;
- Tăng cường các hoạt động thể chất thường xuyên để kích thích sự thèm ăn;
- Cho trẻ đi ngủ sớm, ngủ đủ giấc. Trẻ lớn hướng dẫn cho trẻ hoạt động thể lực phù hợp với lứa tuổi như cho trẻ bơi, đạp xe, xà đơn, bóng rổ,... giúp cho trẻ tăng chiều cao tối ưu;
- Điều trị triệt để các bệnh lý tại đường tiêu hóa cũng như các bệnh lý toàn thân;
- Gặp gỡ các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần để được tư vấn và chữa trị các chứng rối loạn ăn uống và các rối loạn tâm thần khác có ảnh hưởng đến thói quen ăn uống;
- Thêm các bữa nhẹ xen kẽ giữa các bữa chính;
- Không lạm dùng kháng sinh trong việc điều trị bệnh;
- Thường xuyên theo dõi quá trình tăng trưởng của trẻ bằng biểu đồ;
- Bú mẹ: cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để tăng cường hệ miễn dịch
Có nhiều nguyên nhân gây suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ, có những nguyên nhân bắt nguồn từ giai đoạn thai kì, chính vì vậy các ba mẹ nên khám sức khỏe và ăn uống đầy đủ các dưỡng chất ngay từ khi bé còn trong bụng mẹ. Tùy từng giai đoạn nuôi con ba mẹ đều sẽ gặp các vấn đề khác nhau, nhưng tất cả đều sẽ trở nên đơn giản về dễ dàng nếu ba mẹ chăm sóc và bảo vệ bé đúng cách.
Hy vọng bài viết đã góp phần giúp ba mẹ hiểu thêm về suy dinh dưỡng ở trẻ, về các nguyên nhân cũng như các biện pháp phòng tránh. Cảm ơn ba mẹ đã chú ý theo dõi bài viết.
Bình luận về bài viết