PHÂN BIỆT GIỮA TRẺ HIẾU ĐỘNG VÀ TRẺ TĂNG ĐỘNG

Trẻ con luôn luôn hiếu động, nghịch ngợm. Tuy nhiên, điều quan trọng là hiếu động ở mức nào thì được coi là bình thường, còn như thế nào thì bị coi là rối loạn tâm lý, tăng động giảm chú ý.

Rối loạn tăng động ngày càng xuất hiện nhiều ở trẻ nhỏ với các biểu hiện khác nhau, làm ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và cuộc sống của trẻ. Tuy nhiên, ranh giới để phân biệt một đứa trẻ tăng động và một đứa trẻ hiếu động vẫn chưa thực sự rõ ràng và nhiều phụ huynh chưa hiểu rõ sự khác biệt.

Ở cả hai trường hợp, trẻ đều có những biểu hiện nghịch ngợm, chạy nhảy, nói chuyện liên tục, nếu không quan sát kỹ sẽ khó nhận ra đâu là hiếu động, đâu là tăng động giảm chú ý.

Khái niệm

Hiếu động là một đặc điểm phát triển tâm lý lứa tuổi. Tăng động giảm chú ý là một dạng rối loạn do bất thường ở não, hoặc nhằm thích ứng với sự phát triển của xã hội (theo tâm lý học tiến hóa) và nhiều nguyên do khác. Các biểu hiện xuất hiện nhiều hơn ở 1 nơi. Căn bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng học tập và gây khó khăn trong quan hệ với mọi người.

Trẻ hiếu động thì các hành động nghịch ngợm sẽ không liên tục và thường có chủ tâm, còn các bé bị tăng động giảm chú ý thường không điều chỉnh được hành vi và điều này ảnh hưởng tới mọi mặt cuộc sống.

Ví dụ như khi có phim hoạt hình trẻ nhỏ thường phải tập trung cao độ để theo dõi từ đầu tới cuối. Nhưng đối với trẻ tăng động, dù bộ phim đó có hay đến đâu, chúng cũng không thể tập trung để ngồi xem trong một thời gian dài. Trái lại, trẻ dù hiếu động vẫn có thể tập trung hoàn toàn vào những thứ mà chúng đặc biệt thích thú, cũng như thể hiện sự khó chịu khi bị ai đó can thiệp làm phiền.

Trong môi trường lạ, trẻ thường cần tới khả năng tự khống chế mình, nhưng trẻ tăng động lại thiếu mất khả năng đó. Trẻ nghịch ngợm có thể tự điều chỉnh mình khi chúng thấy chưa quen với môi trường, chúng chỉ nghịch khi thấy môi trường phù hợp, trong khi đó trẻ tăng động không phân biệt được khi nào cần kiềm chế, khi nào có thể tự do chơi đùa.

Độ tuổi thường gặp phải

Sự hiếu động của trẻ xuất hiện khi bé mới biết đi, đặc biệt trong những năm đầu học tiểu học, sau khi trẻ thay đổi phương pháp giáo dục, phát triển nhận thức và dần hết khi lớn lên.

Đối với tăng động giảm chú ý xuất hiện ở các bé dưới 12 tuổi, có xu hướng kéo dài. Vì vậy, nếu ba mẹ phát hiện sớm thì sẽ có thể chữa sớm và ít bị ảnh hưởng tới khả năng phát triển bình thường của trẻ.

Mức độ hành vi

Trẻ hiếu động:

• Chỉ nghịch ở nhà và những nơi đã quen thuộc
  
• Có thể ngồi yên > 10 - 15 phút
  
• Biết nghe lời khi được nhắc nhở
  
• Nói nhiều tùy lúc
  
• Ít chen ngang vào công việc và công chuyện của người khác
  
• Biết chờ đợi nếu được nhắc nhở
  

Trẻ tăng động:

• Thường cử động tay, chân liên tục hoặc đứng ngồi không yên.
  
• Thường chạy quanh hoặc leo trèo trong tình huống không thích hợp.
  
• Thường rời khỏi chỗ trong các trường hợp cần phải giữ nguyên vị trí.
  
• Không thể chơi hoặc tham gia các hoạt động giải trí một cách trật tự.
  
• Nhanh nhảu trả lời trước khi nghe đủ câu hỏi (không phải vì đã biết trước câu hỏi).
  
• Ngắt lời hoặc xâm phạm đến vấn đề của người khác (VD: có thể tự ý sử dụng đồ vật của người khác mà không hỏi/nhận được sự cho phép)
  
  

Nếu ba mẹ nghi bé mắc rối loạn tăng động, tốt nhất hãy đưa trẻ đến gặp các bác sĩ chuyên khoa hoặc nhà trị liệu tâm lý được đào tạo chuyên sâu để có được đánh giá chính xác và lời khuyên phù hợp nhất sớm nhất.